چرا؟ چرا؟

آبسه یکی از بدترین چیزهایی است که می تواند در دهان اتفاق بیافتد. بدن انسان هم این را می داند. بگذارید در ابتدا تصویر اتفاقی که می افتد را مجسم کنیم: آبسه دندان یک توده از یک چرک غلیظ به رنگ مخلوطی از سفید و زرد و سبز است. چرک موچود در آبسه حاوی باکتری است. بدن ما از وجود باکتری در آبسه مطلع است. دفاع طبیعی بدن در برابر این باکتری تشکیل یک جداره ی بسته به دور چرک است تا از گسترش باکتری در بدن جلوگیری کند.

خیلی وقتها آبسه درون دندان و در کانال ریشه تشکیل می شود و در دیگر مواقع در لثه و در پایه دندان ایجاد می شود. در هر صورت چه آبسه در خارج از دندان تشکیل شود و چه در داخل دندان، همیشه در اثر فشار ممتد ناشی از ورم آن دردناک است و باید تخلیه و تمیز شود. گاهی روزنه های کوچکی از طریق دندان یا بافتهای دهان در ناجیه ی آّبسه ایجاد می شود که مقداری از چرک می تواند از طریق آن خارج شود، اما این روند آهسته ی خروج چرک برای رها شدن دهان و بدن از عفونت آّبسه کفایت نمی کند.

پاره کردن یکباره ی آبسه راه مؤثری برای خارج کردن چرک درون آن است اما تنها گام اول به حساب می آید. اصولا آبسه را باید دندانپزشک حرفه ای پاره کند اما گاهی پیش می آید که آبسه خود به خود و ناگهانی پاره می شود. درست مثل لاستیک خودرو که بیش از حد باد شده باشد و در اثر عبور از روی یک سنگ تیز و کوچک می ترکد. آبسه ی دهان هم همین شکلی است و یک ذره از غذا که به طور عادی در دهان خرد می شود می تواند به آبسه بخورد و آن را پنچر کند و مواد عفونی را در سراسر دهان پخش کند. گاهی هم ورم بیش از حد به خودی خود باعث ترکیدن می شود.

اما وقتی که دندانپزشک حرفه ای با تسلط کامل و به شکل کنترل شده آبسه را پاره کند، می تواند با تدابیری جلوی گسترش باکتری را بگیرد و دیگر دشواریهای ترکیدگی غیر منتظره آبسه در دهان هم به وجود نمی آید.

حالا که می دانید آبسه چیست شاید بخواهید بدانید چطور می توان از آبسه پیشگیری کرد. آبسه اغلب نتیجه ی عدم رعایت بهداشت و پاکیزگی دهان و دندان است اما می تواند در اثر جراحت دندان هم ایجاد شود. ترک در مینای دندان روزنه هایی ایجاد می کند که باکتریها می توانند از طریق آنها در دندان جمع شوند. بیشتر اوقات شما درد را در هنگام تجمع چرک احساس می کنید و ممکن است خود ورم را نبینید.

چگونه می توان فهمید که یک درد در ناحیه ی دهان در اثر آبسه است؟ آیا باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟

علل و علائم آّبسه ی دندان

عفونت وقتی اتفاق می افتد که باکتری ها تکثیر می شوند و مواد سمی و شیمیایی حاصل از فعالیتشان در بدن یا بخشی از بدن پخش می شود. چرک آبسه که درباره ی آن صحبت کردیم، از مقدار زیادی باکتری های زنده و در حال تکثیر، بافتهای تجزیه شده و سلولهای خون تشکیل شده است. بخش مربوط به سلولهای خون احتمالا پر از گلبولهای سفیدی است که بدن برای مبارزه با باکتریها به ناحیه ی دچار عفونت فرستاده است. وقتی در بدن عفونتی وجود داشته باشد، یکی از اولین علائم آن سرخی و ورم است که نشان می دهد سلولهای خون به سمت عفونت هجوم آورده اند تا با باکتری ها بجنگند و حضور آنها را محدود کنند. این ورم ناشی از فعالیت گلبولهای سفید به رها شدن از دست باکتریها کمک می کند اما در عین حال با کش آمدن بافتها باعث درد می شود و به محل دچار عفونت فشار می آورد.

در آبسه دندان، گاهی عصب دندان در اثر عفونت باکتریای می میرد و درد متوقف می شود و سپس آبسه تشکیل می شود. بنابراین هر چند که درد یکی از علائم معمول آبسه است ولی گاهی آبسه بدون درد تشکیل می شود و تا هنگامی که به مراحل پیشرفته نرسد درد احساس نمی شود. در هر صورت آبسه چه دردناک باشد و چه نباشد علائم آن و عفونت همراهش به قرار زیر است:

• درد دندان یا لثه که متوقف نمی شود
• دردی شبیه فرو رفتن سوزن در هنگام گاز زدن یا جویدن
• تیر کشیدن غیرمنتظره و ناگهانی دندان
• حساسیت دندان  یا ریشه ی آن به سرما و گرما
• ورم یا سرخ شدن لثه
• بوی بد مداوم نفس
• احساس اینکه مایعی درون دهان نشت می کند به نحوی که مزه ی بدی در دهان ایجاد می کند و نفس را بدبو می کند
• غدد متورم یا تحریک شده در اطراف گلو و چانه
• ورم و پف صورت یا گونه ها
• تب و احساس کسالت

چون آبسه اغلب عفونتی در وسط یکی از دندانها است، همیشه علائم قابل دیدنی ندارد اما معمولا مشکلاتی با طعم و بو و حساسیت به وجود می آورد که شما را ناچار به رفتن به دندانپزشک می کند. دندانپزشک با معاینه ی لثه و دندان کار را شروع می کند و دنبال نقاط دردناک یا دارای نشتی می گردد. تصاویر رادیولوژی می تواند نشان دهد که آیا آسیبی به استخوانها یا لثه های پیرامون رسیده یا نه. اگر جراحتی در دهان و دندان ایجاد شود باید به دکتر مراجعه کرد تا از عدم وقوع آبسه اطمینان حاصل شود. موارد دیگری که ممکن است منجر به آبسه شود بیماری لثه، پرشدگی دندان که از بین رفته باشد وآسیب به ریشه های دندان می باشد. همه ی اینها می تواند نشانه ی این باشد که بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت نشده است. هر چند گاهی آبسه می تواند صرفا در اثر گیر کردن خرده ای از غذا در بین دندان و لثه به وجود بیاید.

علائم عفونت جدی شامل درد عمیق و تند و ورم صورت است و در آن صورت باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید – و یا به اورژانس. عفونت آبسه می تواند با استفاده از جریان خون به باقی بدن سرایت کند و باعث بیماری و حتی مرگ شود.

مرگ در اثر دندان درد؟ نه، اما عفونتهای مربوطه می تواند شما را بیمار کند و شرایط را وخیم کند. هرچند در بیشتر موارد، شما می توانید پیش از آنکه عفونت در بدن پخش شود آن را شکست دهید.

درمان آبسه ی دندان

یکی از واژه های ترسناک در ارتباط با آبسه “روت کانال” است. در شرایط عفونت وخیم یا آسیب به استخوان ممکن است برای رها شدن از شر آبسه و ترمیم آسیبهای عفونت، لازم باشد دندان را بکشند. دسترسی به داخل دندان برای بررسی میزان آسیبهای وارد شده و خارج کردن ریشه ی دچار عفونت، روت کانال نامیده می شود. روت کانال همچنین نام کانالی است که در عمق دندان قرار دارد. آبسه را می توان خالی کرد، تراشید و تمیز کرد و سپس راه آن را بست تا از آسیبها و دردهای احتمالی آینده پیشگیری شود. روت کانال یک راه حل رایج برای درمان آبسه ای است که درون دندان ایجاد می شود.

در مورد آبسه ای که بین دندان و لثه اتفاق می افتد، باید آبسه را برداشت و آن ناحیه را به خوبی تمیز کرد. اما برای کامل شدن درمان باید یک قدم دیگر برداشته شود. هرچند که آبسه و چرک درون آن برداشته شده ولی باید باکتری هم کشته شود. اغلب باکتری به نواحی مجاور لثه و لا به لای دندانها سرایت می کند و دندانپزشک باید برای از بین بردن باکتری آنتی بیوتیک تجویز کند. آنتی بیوتیکها باکتری را در محل چرک از بین می برند و از سرایت آن به خون جلوگیری می کنند. آبسه ی درون دندان را هم می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد.

اگر آبسه صرفا تخلیه شود و درمان نشود، درد آن تسکین پیدا می کند اما عوارض جانبی ناشی از باکتری می تواند باعث بروز کیست وعفونت در فک، سینه پهلو، عفونت خون، عوارض قلبی، آبسه مغزی و دیگر شرایط خطرناک و مرگبار شود. افراد دارای دستگاه ایمنی ضعیف بیشتر در معرض این خطرها هستند. همچون هر بیماری دیگری که نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد، لازم است که آنتی بیوتیک تجویز شده حتی پس از از بین رفتن علائم آبسه به طور کامل مصرف شود.

آیا می توان تحت شرایط آبسه را در خانه درمان کرد؟ آیا آبسه ای که خود به خود می ترکد خودش درمان نمی شود؟ در یک کلام پاسخ به این سوالات نه است. شما می توانید آبسه را از دهانتان خارج کنید اما نمی توانید عفونت آن را بدون درمان از بدنتان بیرون کنید. البته می توان با مسکن به کاهش درد کمک کرد.

پیشگیری و تسکین آبسه دندان

رعایت کامل بهداشت دهان و دندان به پیشگیری از آبسه کمک می کند. پوسیدگی دندان، مینای دندان را خراب می کند و راه را برای ایجاد آبسه هموار می کند. بیماری لثه حفره های نسبتا بزرگی را بین دندان و لثه ایجاد می کند که غذا و باکتری می توانند در آنها جمع شوند. رژیمهای غذایی پرقند و غیر مقوی خطر تبدیل مشکلات دهان و دندان به آبسه را بیشتر می کنند. دندانهای آسیب دیده در اثر ضربه هم مکان ایده آلی برای ورود باکتریها فراهم می کنند. همیشه بلافاصله پس از هر شکستگی دندان یا خراب شدن پرشدگی دندان، به دندانپزشک مراجعه کنید.

اگر دندانتان درد می کند یا حساس شده است در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.  شستشو با آب نمک و خوردن مسکن و داروهای ضد ورم می تواند درد را در کوتاه مدت  تسکین دهد و علائم را کاهش دهد و حتی مقداری از چرک جمع شده در آبسه را تخلیه کند. اما در برابر وسوسه ترکاندن آبسه مقاومت کنید. حتی اگر آبسه خود به خود ترکید و دردش هم تسکین پیدا کرد و هیچ علامت دیگری هم مشاهده نکردید به خاطر داشته باشید که عفونت باکتریایی می تواند مخفیانه و بدون درد در دندان و حتی استخوانهای فک نفوذ کند.

آبسه ی دندان در بیشتر موارد قابل درمان است و می توان دندانها را با خارج کردن عفونت از خطر نابودی در اثر آبسه نجات داد. تمیز نگه داشتن دندانها، سالم نگه داشتن لثه و پر کردن حفره ها و پوسیدگی ها و جراحتهای دندان از عفونت آبسه پیشگیری می کند. مسواک زدن با خمیر دندان فلوراید و معاینه ی منظم دندانها از دیگر عوامل بازدارنده هستند. دنبال کردن درمان آنتی بیوتیکی پس از تشکیل آبسه از سرایت باکتری به دیگر نقاط بدن پیشگیری می کند.

منبع: www.howstuffworks.com