دعوای پدر و مادر در همه ی خانواده ها وجود دارد. بحث بر سر اینکه چه کسی باید فلان کار را در خانه انجام دهد یا امثال آن در بسیاری از خانواده ها عادی است. مشکل زمانی آغاز می شود که مشاجرات خیلی تند می شوند و یا به کرات رخ می دهند.
همه ی کودکان از عواقب منفی دعواهای خانوادگی رنج نمی برند اما مشاجرات شدید و ادامه دار می تواند تأثیری طولانی مدت بر سلامت فیزیکی و روانی کودک داشته باشد- چنین اثراتی مستقل از موقعیت قومی و اجتماعی و اقتصادی خانواده ها خود را نشان می دهند.
در زیر نگاهی می اندازیم به اینکه چگونه دعواهای خانوادگی بر کودکان اثر می گذارند.
۱- حل و فصل دعوا
ایرادی ندارد که پدر و مادر، جلوی فرزندان با هم دچار اختلاف نظر شوند -در هر صورت در دنیای مخلوقات هیچ چیز کامل نیست. وقتی چنین اختلاف نظرهایی پیش می آید می توان از آنها به عنوان فرصتی برای آموزش مهارتهای ارتباطی به کودکان استفاده کرد. شما می توانید با بیان استدلالهای سازنده به جای نظرات تخریبی الگوی خوبی برای فرزندان باشید.
هنر بحث کردن به این است که آرامش خودتان را حفظ کنید، با احترام با همسرتان صحبت کنید، درست با مشکل رو به رو شوید و بحث را به نتیجه برسانید، حتی اگر لازم باشد وقت بیشتری برای این کار صرف کنید (مقداری وقت اضافه برای والدین). وقتی پیش چشم فرزندان بحث می کنید، حتما در حضور آنها هم عذرخواهی کنید و رفتارهای ناصحیح را جبران کنید.
۲- اضطراب و نگرانی
ممکن است والدین گمان کنند که کودکان دلیلی برای اضطراب و نگرانی ندارند. اما وقتی کودکان در محیط پر از مشاجره قرار بگیرند ممکن است دچار تلاطم عاطفی شوند. ممکن است از خود بپرسند: آیا دوباره دعوا می شود؟ آیا پدر و مادر دوستمان دارند؟ آیا کار به طلاق می کشد؟ چه اتفاقی برایشان می افتد؟
بر اساس تحقیقات، حدود ۲۵ درصد کودکان مورد مطالعه اظهار کرده اند که وقتی احساس اضطراب یا ناراحتی می کنند به خودشان آسیب می زنند مثلا سرشان را به چیزی می کوبند، یا خودشان را می زنند یا گاز می گیرند. در کودکان مدرسه رو، والدین و معلمها باید مراقب علائمی همچون کناره گیری (معمولا ولی نه همیشه در دخترها مشاهده می شود) یا زورگویی (معمولا ولی نه همیشه در پسرها دیده می شود) باشند. در کودکانی که در سن پیش دبستانی هستند، علائم نگرانی بیش از حد می تواند خودش را به صورت اختلال توجه یا واکنشهای خشن و عصبی نشان دهد.
۳- وضعیت درسی
اضطراب ناشی از دعوای پدر و مادر می تواند هر کسی را که در آن درگیر است دچار مشکلات عاطفی کند. ذهن کودکان ممکن است بر دعوایی که در خانه جریان دارد متمرکز شود و دغدغه ی متلاشی نشدن خانواده فکر آنها را مشغول کند.
برخی کودکان ممکن است به تبع دعوای خانوادگی دچار مشکلات شناختی از قبیل کندی عملکرد و محدودیت در مهارتهای حل مسأله شوند.
در مطالعه ای که بر روی کودکان شش تا هشت ساله انجام شده است، مشاهده شده که کودکانی که در خانواده های مشکل دار هستند نمرات پایینتری در ریاضی و خواندن می گیرند و مشکلات انضباظی بیشتری دارند.
۴- مشکلات روانی
وقتی بحث و جدل در خانه زیاد باشد -چه بین پدر و مادر و چه بین والدین و فرزندان و یا ترکیبی از این دو- آسیب اصلی به فرزندان وارد می شود. دعواهای ادامه دار کلامی که به ملامت و تحقیر یکدیگر می رسد (نه فقط داد و فریاد بلکه ناسزا گفتن و تهدید و نفرین کردن) خطر مشکلات روانی و اجتماعی را برای فرزندان بالا می برد. این مشکلات می تواند شامل اضظراب، افسردگی، واکنشهای عصبی، اعتماد به نفس پایین و دشواری برقراری ارتباط با همسن و سالها باشد. در صورت وجود خشونت فیزیکی در دعواهای خانوادگی، خطر مشکلات دراز مدت جسمی (قلبی-عروقی و دستگاه دفاعی بدن) و یا مشکلات سلامت روانی افزایش پیدا می کند.
۵- اثر دراز مدت
مشاجرات خانوادگی ممکن است کوچک به نظر برسند اما اثر آنها ممکن است تا زمانی طولانی پابرجا باشد. بر اساس تحقیقات منتشر شده در ژورنال آکادمی روانپزشکی کودک و نوجوان آمریکا، نوجوانانی که در معرض دعواهای مکرر پدر و مادر هستند به احتمال زیاد در بزرگسالی از تبعات این دعواها رنج می برند.
در این مطالعه، سیصد نفر از دوران مهد کودک تا بزرگسالی تحت نظر قرار گرفته اند. کسانی که در کودکی بیشتر شاهد دعوای پدر و مادرشان بوده اند، در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض خطر افسردگی شدید، استفاده یا وابستگی به الکل و مواد مخدر و رفتارهای ضد اجتماعی در سنین بالاتر بوده اند. علاوه بر آن، این افراد در بزرگسالی با احتمال بیشتری از روابط شخصی ضعیف و شکستهای شغلی رنج می برند.
منبع: www.howstuffworks.com